ΜΟΝΗ ΙΣΟΒΑΣ: ΜΥΘΟΣ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΙΣ ΙΕΡΕΣ ΜΟΝΕΣ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ

 

ΜΟΝΗ ΙΣΟΒΑΣ: ΜΥΘΟΣ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Είχα πολύ καιρό την επιθυμία να γράψω λίγα λόγια για το Μοναστήρι της Ίσοβας ή "Παλάτι" για τους ντόπιους με σκοπό την ενημέρωση όσων,ακόμη και μόνιμων κατοίκων,για το κτίριο που δεσπόζει επιβλητικά στο πέρασμα των αιώνων στην μικρή πλάγια κοιλάδα δυτικά του χωριού Τρυπητή.Ας τα πάρουμε λοιπόν με την σειρά: 

Φραγκοκρατία ονομάζεται η περίοδος που αρχίζει με την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους σταυροφόρους το 1204 και τον κατακερματισμό της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και τελειώνει με την σταδιακή ανάκτηση ορισμένων εδαφών.Η Πελοπόννησος αυτή την περίοδο γνώρισε πολλούς δυνάστες. Αρχικά την πήραν οι Φράγκοι, σύντομα όμως ένα μεγάλο τμήμα της , το γνωστό Δεσποτάτο του Μορέως θα ανήκει στο Βυζάντιο. Τα κατεχόμενα από τους Φράγκους μέρη θα περιέλθουν στους Καταλανούς, στους Ενετούς και στο τέλος στους Τούρκους.Στα πρώτα χρόνια της Φραγκοκρατίας κτίστηκε από μοναχούς της Δύσης το Μοναστήρι της Ίσοβας.Τα ερειπιά του μαρτυρούν το ολιγόχρονο μεγαλείο του και βρίσκονται στην πλαγιά του λόφου της Τρυπητής (Μπιτζιμπάρδι ) στη θέση "Παλάτι".Η ονομασία Παλάτι έμεινε με το πέρασμα των αιώνων από τους ντόπιους στηρίζοντας περισσότερο τον μύθο παρά την πραγματικότητα. Ο μύθος θέλει το Μοναστήρι της Ίσοβας ως παλάτι Πριγκήπισσας που ήρθε από την Πόλη συνοδευόμενη από υπηρέτες και δούλους με προίκα αμύθητους θησαυρούς σε χρυσό,κοσμήματα και διαμάντια.Όλα τούτα τα μέρη τα πήρε ως "προικιό" και σ' αυτό το πανέμορφο μέρος έκτισε το ¨Παλάτι¨της,ανάμεσα στα δάση και κοντά στην πηγή που υπάρχει ακόμα και στις μέρες μας.Τα χρόνια όμως άλλαξαν και εχθροί ήρθαν ν' αρπάξουν το βιος της ,σκοτώθηκε ο άντρας της και αυτή κατατρεγμένη κλείνεται στο κάστρο της "Ωριας" (στου Σκληρού) περιμένοντας βοήθεια από τον πατέρα της.Ο πόνος της ήταν αβάσταχτος,έκλαιγε και μονολογούσε "Μπιτζιμπάρδι και πάλι Μπιτζιμπάρδι".Λένε ότι ακόμα ζει και περιμένει μέσα στης ¨Ωριας" το κάστρο. 

Η ιστορία όμως δεν είναι μόνο μύθοι και στην προκειμένη περίπτωση το Φράγκικο μοναστήρι της Ίσοβας έχει πλούσια.Η ανέγερση του μοναστηριού έγινε κατά το 1223-1225 από Κιστερκιανούς μοναχούς του Κλαιρβώ.Αξίζει να σημειώθει ότι αυτή την εποχή ο μοναχισμός και οι σταυροφορίες βρίσκονται σε μεγάλη άνθιση στην Δύση με αποτέλεσμαη εξαπλωσή τους προς την ανατολή να συνοδέυεται από ανέργεση μοναστηριών σε όλα τα μέρη τα οποία καταλάμβαναν οι Φράγκοι.Βασικό χαρακτηριστικό των Κιστερκιανών όσον αφορά την δόμηση ήταν ότι έψαχναν ιδανικές τοποθεσίες με καλή θέα και πλούσιες σε βλάστηση και πηγές.Η τοποθεσία της Ίσοβας ήταν εξαίσια που μόλις την είδαν τους θύμισε την κοιλάδα του Ώμπ, απ' όπου ξεκίνησαν.Ήταν σα να γνώριζαν χρόνια τούτο τον τόπο και αποφάσισαν να μείνουν εδώ ,να χτίσουν το μοναστήρι τους και να το αναδείξουν ως ένα νέο Κλαιρβώ του Μορέως.

Το τεράστιο για τα χρονικά κτίριο απαιτούσε μεγάλο αριθμό τεχνιτών και εργατών και για μεγάλο χρονικό διάστημα.Ο ασβέστης γίνονταν στα ασβεστοκάμινα του Άη-Λια (υπάρχουν ακόμη ίχνη τους) , η λατόμηση της πέτρας στις Τριανταφύλισσες, η παρασκευή κεραμιδιών αλλού , η υλοτόμηση σε άλλο μέρος και η μεταφορά τους στο τόπο του έργου απαιτούσε πλήθος εργατών.Τα ερείπια του ναού και έχοντας υπόψιν άλλα παρόμια μοναστήρια που χτίστηκαν στην Δύση μας δίνουν σαφέστατη άποψη για τηνεικόνα του μεγαλοπρεπούς κτιρίου.Έτσι λοιπόν το μοναστήρι αποτελούνταν από το επιμηκές Καθολικό του,το ενσωματωμένο με αυτό κάθετο κτίριο του Αββαείου, σε σχήμα Γ καθώς και δύο αντίθετα τοιχία προέκταση των πλευρών έτσι ώστε να το περίγραμμα του μοναστηριού ν' αποτελεί τετράπλευρο.Στο υπόλοιπο της βορινής πλευράς του Καθολικού,στην δυτική πλευρά του Αββαείου και στην εσωτερική πλευρά των τοίχων υπήρχε συνεχόμενο ξύλινο υπόστεγο που στηρίζονταν σε ξύλινους κίονες και δημιουργούσαν ένα περιστύλιο αφήνοντας ένα αίθριο εσωτερικά.

Το οικοδόμημα έχει αρκετά χαρακτηριστικά των Γοτθικών ναών.Είναι μια μονόκλιτη βασιλική σκεπασμένη με δίρριχτη στέγη σύμφωνα με τα πρότυπα Δυτικών ναών κατά τον 12ο και 13ο αιώνα.Ο ρυθμός των Κιστερκιανών είχε πολλά στοιχεία από τον Γοτθικό ρυθμό όπως τα οξυκόρυφα παράθυρα και τα τεθλασμένα τόξα πράγμα που βλέπουμε στο ναό .όχι όμως και ιλιγγιώδη ανύψωση αφού ο ιδρυτής τους Άγιος Βερνάδος θεωρούσε υπερβολή.Βασικά χαρακτηριστικά που μπορούμε να δούμε είναιο ορθολογικός τύπος, η ιοκονομία οικοδομικών υλικών όσο και το απλό αρχιτεκτονικό σχέδιο.Κτίζοντας το Αββαείο τους στην Ίσοβα οι Κιστερκιανοί φιλοδοξούσαν να το καταστήσουν κέντρο του καθολικισμού στην Ανατολή,να το αναδείξουν ως νέο Κλαιρβώ και να αποτελέσει ορμητήριο για νέες κατακτήσεις και σαν φυσικό επακόλουθο την εξάπλωση του τάγματος.

Κι όμως το πανέμορφο μοναστήρι είχε άδοξο τέλος, αφού η σύντομη ιστορία του κράτησε για μόλις σαράντα χρόνια .¨Επεσε συγκυριακά στην εποχή που το Βυζάντιο ανακτούσε εδάφη από τους Φράγκους και έτσι είχαμε το τέλος αυτού του μοναστηριακού θαύματος.Το 1262-1263 το Βυζάντιο στέλνει στρατό στην Πελοπόννησο για την ανάκτηση εδαφών και των κάστρων του Μυστρά,της Μονεμβασίας και της Μάνης με την συμμετοχή και Τούρκων μισθοφόρων με αρχηγούς τους Μαλίκ και Σελίκ.Κατά την διαβασή τους από την Ηραία αντίκρυσαν το μεγαλοπρεπές Μοναστήρι και μπήκαν στον πειρασμό να το κυριεύσουν κρυφά από τους Βυζαντινούς αφού είχαν πληροφόρηση για πολύ πλούτο εκεί μέσα και γιατί γνώριζαν 'οτι το Μοναστήρι το ΄χτισαν Κιστερκιανοί μοναχοί ,ιδρυτής των οποίων ήταν ο ¨Αγιος Βερνάδος που είχε κυρήξει πόλεμο κατά των Μωαμεθανών.¨Ετσι λοιπόν άδραξαν της διπλής ευκαιρίας και μετά από ασθενή αντίσταση των μοναχών κατέλαβαν το μοναστήρι,το λήστεψαν και ύστερα το πυρπόλησαν. Ήταν Οκτώβρης του1263 που με μια κίνηση έσβησαν τα όνειρα των μοναχών του Κλαιρβώ,αυτό ήταν το τέλος του Μοναστηριού της Ίσοβας.

Από τότε τ΄απομεινάρια του μοναστηριού μένουν βουβοί μάρτυρες της ολιγόχρονης δόξας και της φοβερής καταστροφής που επακολούθησε.Στέκουν εκεί τα χαλάσματα και μιλούν στον επισκέπτη για την ιστορία τους και αποτελούν για εμάς τους ¨Μπιτζιμπαρδαίους" 'ο,τι ο πύργος του ¨Αίφελ για τους Γάλλους και ότι το Κολοσιαίο για τους Ρωμαίους, είναι το σύμβολο του χωριού μας ,με την εικόνα του μεγαλώσαμε,στα χαλασματά του παίξαμε και αποτελεί δίχως άλλο αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας του.

Τέλος κάθε αρχαιολογικό μνημείο έχει την ιστορία τουκαι δεν πρέπει το ενδιαφέρον μας να περιορίζεται από εθνικές ή θρησκευτικές σκοπιμότητες και φανατισμούς.Το Μοναστήρι της Ίσοβας ή τα χαλασματά του καλύτερα μπορεί να είναι έργο Φράγκων μοναχών όμως δεν παύουν να έχουν την ιστορία τους,ιστορία πολύ σημαντική για όλους όσο και πολύ συναίσθημα για όλους εμάς.

____________
* από ΜΠΙΤΖΙΜΠΑΡΔΑΙΟΣ σ